Uskok, Bakonja fra Brne

Roman napisan krajem 19. veka – prikazuje crnogorski svet i život u doba Petra I Petrovića – patrijarhalni i junački s jedne, a osetljivi i ljubavni s druge strane – sve to u doživljajima jednog mladića – uskoka, potomka čeških grofova. Roman Bakonja fra Brne Sime Matavulja je satirično djelo koje prikazuje život u franjevačkom samostanu na Visovcu i seoskom životu u Dalmatinskoj zagori. Radnja se vrti oko Ive Jerkovića, dvanaestogodišnjeg dječaka koji je izabran za nasljednika strica fra Brne. Ivo, zvan Bakonja, upoznaje redovnike s čudnim pogledima na svijet i smešnim imenima. U samostanu, Bakonja otkriva prazninu i licemjerje među redovnicima, koji žive na račun vernika. Roman također opisuje svakodnevni život u siromašnom selu Zvrljevo, gdje se prikazuje humorističan i realističan prikaz društvenih prilika tog vremena. Roman je nastao pod utjecajem Matavuljevih vlastitih iskustava u pravoslavnom manastiru Krupa, gdje je proveo četiri godine i upoznao seoski i manastirski život, što je bilo presudno za njegov književni opus.