Iliri i antički svijet

Ilirološke studije. Povijest, arheologija, umjetnost, numizmatika, onomastika. Pitanju Ilira i ilirskog etnosa danas se ne može prilaziti sa stajališta kakva je o njima imala starija historiografija, koja je tim imenom pokrivala velika prostranstva evropskog juga, nekada čak i ona koja pripadaju sred­njoj Evropi, općenito dakle i ona područja koja nikada nisu pripadala geog­raf sko-povijesnim pojmovima Ilirida (Illyris) i Ilirik (Illyricum), kako su stari nazivali zemlju svojih sjevernih ili istočnih susjeda. Etnonim Iliri (Illyrioi, Illyrii) toliko je kompleksan u svom značenju i svom povijesnom razvoju da svaka njegova primjena u neadekvatnoj povijesnoj situaciji nemi­novno dovodi do neprihvatljivih povijesnih interpretacija u kojima su Iliri bili, ili bi trebali biti, nezanemarljiv subjekt. »Ilir«, naime, ranih grčkih vrela i »Ilir«, kasnijih, rimskih izvora nisu sinonimi, jer dok prvi etnonim redovito označava pripadnika stvarnog ilirskog etnosa, koji se tim imenom doista i zvao, drugi je najčešće samo definirao pokrajinsku, dakle regionalnu (admi­nistrativnu) pripadnost osobe koja je tim generičkim nazivom bila označe­na. Danas znanost, i posebno ilirologija kao znanost koja proučava prošlost, život, kulturu i jezik tih davnih naših predšasnika u ovim balkansko-jadranskim područjima – pa i na područjima koja znatno prelaze okvire naše zem­lje – imajući u vidu širi kontekst etnopojma Ilir – govori i o užim, individualiziranim, etničkim zajednicama u tim prostorima kao što su Ardieji, Delmati, Dezitijati, Autarijati, Japodi, pa Liburni, Histri i drugi, iako baš ilirolo­gija i među tim individualno obilježenim i povijesno afirmiranim etničkim zajednicama pravi diferencijacije s obzirom na veću ili manju srodnost s onim što bi trebalo biti specifično i karakteristično za onu praiskonsku za­jednicu, koju se tradicionalno i danas rado naziva »ilirskom.«